Çağımız teknolojilerinde el ve el bileğinin sabit pozisyonda uzun süre bilgisayar, cep telefonu, tablet gibi cihazların kullanılması (bankacı, bilgisayar operatorü, bilgisayar programcısı, yazılımcı, bilgi işlem çalışanı vb.), el bilek kıvırma bükme işleminin sürekli yapılması (ev hanımı, dikim sektörü çalışanı, yemek sektörü çalışanı, tamirci vb.) el bileğinde sinir sıkışmasına yani karpal tünel sendromuna yol açmaktadır. Bilek ve elde yaşanan karpal tünel sendromu için belirli bazı tıbbi tedaviler uygulanmaktadır ve böylelikle karıncalanma yok edilmekte, ağrılar azaltılmakta ve uyuşma hissi ortadan kaldırılmaktadır.
Karpal Tünel Nedir?
Karpal tünel, eldeki avucun içinde yer alan kas kirişleri ve parmaklara giden sinirin bulunduğu bir kanaldır. Bu kanal etrafı bağlar ve kemikler tarafından çevrilmiştir. Karpal tünel sendromu da avuç içinde bulunan sinir sistemi üzerinde meydana gelen baskı sebebiyle ortaya çıkmaktadır. Bu baskı genellikle tendon kirişlerinde ödem nedeniyle oluşmaktadır. Bu sinire de “median siniri” adı verilmektedir.
Karpal Tünel Sendromu Nedenleri Nelerdir?
Karpal tünel sendromu tek bir nedene bağlı olarak ortaya çıkmak çıkmamaktadır. Bir’den fazla risk faktörünün birleşmesiyle ve birbirini tetiklemesiyle ortaya çıkmaktadır. Karpal tünel sendromu çok çeşitli risk faktörlerine bağlı olmaktadır. Karpal tünel sendromunun başlıca belirlenmiş olan sebepleri şunlardır;
- Anatomik ve yapısal faktörler,
- Travma sonrası kırık veya çıkıklar,
- Şeker hastaları,
- Obezite,
- Çalışma ortamının koşulları ( bilgisayar masa veya sandalye uygunsuzluğu ),
- Damar hastalıkları,
- Alkol,
- Sinir yapısındaki tümörler,
- Enfeksiyon hastalıkları,
- Tiroid hormonu düşük olması,
- Sürekli aynı hareketin el bileğinin kıvırma bükme ile tekrar edilmesi
Anatomik faktörler tek başına karpal tünel sendromuna neden olmasalar bile risk faktörü olarak el ve bileklerde tahrişe ve sinirlerde baskıya yol açmaktadır. Elde meydana gelen kırık veya çıkık durumunda avuç içindeki sinire baskı olacağından dolayı karpal tünel sendromu olabilmektedir. Yapısal faktör olarak kişilerin bilekleri daha dar olabilir. Bu kişilerde yapısal olarak karpal tünel sendromuna yatkınlık görülebilir.
Bununla birlikte, avuç içinde sinir tümörleri ve bazı enfeksiyon hastalıkları karpal tünel sendromuna yol açabilmektedir. Aynı zamanda, el ve bileklerle sürekli olarak aynı hareketin uzun süre tekrar edilmesi karpal tünel sendromu için önemli risk faktörlerindendir.
Karpal Tünel Sendromu ve Çalışma Ortamı
Çalışma ortamındaki koşullar da karpal tünel sendromunu tetiklemektedir. Tenisçiler, şoförler, marangozlar, dikiş makinası çalışanları, yemek sektöründe hamur yoğurma gibi meslekler gereği el bileğini sürekli olarak kullanmak zorunda kalanlarda karpal tünel sendromu görülebilmektedir.
Bununla birlikte ev hanımları gibi ev işlerini yaparken elleriyle sürekli bulaşık yıkayanlarda sendrom görülmektedir. Kadınlarda gebelik döneminde de ortaya çıkabilmektedir. Fakat gebelik döneminde ortaya çıkan karpal tünel sendromu geçici olmaktadır. Doğumdan sonra kendiliğinden ortadan kaybolmaktadır. Emzirme sürecinde el bileğinin kıvrık vaziyette kalması da hormonal ve anatomik faktörlerin etkisi ile gelişmektedir.
Karpal Tünel Sendromu ve Diğer Hastalıklar
Karpal tünel sendromuna başka hastalıklar da yol açabilmektedir. Bu hastalıklar; damar anormallikleri, böbrek yetmezliği, tiroid bozuklukları, lenfödem olabilmektedir.
Karpal Tünel Sendromu Belirtileri
Karpal tünel sendromu, baskı sonucunda kollarda ve ellerde uyuşma durumu, halsizlik ve karıncalanma ortaya çıkması anlamına gelmektedir. Karpal tünel sendromu genellikle kişinin sürekli olarak aynı el ve bilek hareketini yapması, başka kronik sağlık sebepleri yada yapısal faktörler ile ortaya çıkabilmektedir. Özellikle gece uyku sırasında el ve bileklerde şişme ortaya çıkmakta, uyuşma ve karıncalanma görülmektedir. Bununla birlikte, parmaklarda sertleşme ve gerginlik hissedilmektedir. Hasta uyandıktan bir süre sonra, kısa süreli bir rahatlama gerçekleşir ve daha sonra tekrar uyuşmalar, karıncalanmalar ortaya çıkar. Böylece, hastada uyku bozukluklarına da yol açmaktadır. İlerleyen evrelerde, elde meydana gelen karıncalanma ve uyuşmalar boyuna kadar uzanabilir yada omuza kadar çıkabilir. Karpal tünel sendromunun çok ilerleyen dönemlerinde, karpal tünel sendromu yaşayan kişilerin kaslarında erime ve güç kaybı ortaya çıkabilmektedir. Bunun yanı sıra, karpal tünel sendrom belirtisi bazen direksiyon başında nesneyi tutarken ya da kitap okurken, telefon gibi birtakım nesneleri tutarken de ortaya çıkabilmektedir. Ellerdeki ağrı, uykudan uyandıracak şekilde şiddetli de olabilmektedir. Ağrı, uyuşma ve karıncalanmalar, bazen bir süre kaybolmakta yada bazen de sabit ve kalıcı bir duruma gelebilmektedir.
Ellerde ve bileklerde güçsüzlük ile birlikte elde tutulan nesnenin elden düşürülmesi de hastalığın ileri seviyelerinde görülen belirtilerdendir. Karpal tünel sendromu çok ilerleyen düzeylerde olduğunda ve kişiyi uykusunu bozacak şekilde ise mutlaka uzman bir doktordan destek alınması ve tedavi olunması gerekmektedir. Eğer karpal tünel sendromu tedavi edilmezse ilerleyen dönemlerde kalıcı kas ve sinir kaybı gibi ciddi sorunlara yol açabilir. Bu yüzden mutlaka tedavi edilmesi gereklidir. Karpal tünel sendromunun erken teşhisi uygun tedavi için önemli olmaktadır.
Karpal Tünel Sendromu Tedavisi
Karpal tünel sendromu tedavisinde hastalığın belirtilerine ve şiddetine göre tedavi yöntemleri belirlenmektedir. Konservatif tedavi uygulanan yöntemlerden birisidir. Bu tedavi yönteminde kanala enjeksiyon uygulanmaktadır. Bununla birlikte, karpal tünel sendromu başlangıç aşamasındayken erken tedavi yöntemleri uygulanmalıdır. Bu yöntemler, bileği sabit şekilde durmasını sağlayan ve hareket etmesini engelleyen bilekliklerin kullanılması olmaktadır. Bileklik kullanımının oldukça faydası olmaktadır. Hastalık çok ilerlemeden baskının ortadan kaldırılması amaçlanmaktadır. Bununla birlikte, karpal tünel sendromunun başlangıcında, hastalar elleriyle yapmak zorunda oldukları işlemlere ara vererek ve ellerin dinlendirerek şişlikleri azaltma yoluna gitmeleri önerilmektedir. Gerekirse ödem dağıtıcı ilaç tedavisi de uygulanabilir.
Karpal Tünel Sendromunda Cerrahi Tedavi
Bunların dışında eğer hastalık ilerleyen evrelerdeyse cerrahi yöntemler de uygulanmaktadır. Karpal tünel sendromu yaşayan hastaya verilen ilaçlar yetersiz kaldıysa ve şikayetler azalmadıysa o zaman cerrahi tedavi uygulanmalıdır. Cerrahi tedavi açık ameliyat yada kapalı ameliyat şeklinde gerçekleşmektedir. Gelişen teknolojiyle birlikte, cerrahi tedavi oldukça kolay bir şekilde uygulanmaktadır. Lokal anestezi yapılır. Karpal tünel sendromu tedavisine ne kadar erken başlanırsa o kadar iyi sonuçlar alınmaktadır. Eğer hastalık erken teşhis edilirse cerrahi ameliyat uygulamadan da karpal tünel sendromu başarıyla tedavi edilir.
Karpal Tünel Sendromunda Cerrahi Tedavi Sonrası İyileşme Süreci
Yapılan cerrahi ameliyat sonrasında halsizlik görülmesi normal olmaktadır. Cerrahi ameliyattan belirli bir süre sonraya kadar ağrılar olabilmektedir. Cerrahi müdahaleden sonra iyileşme sürecinde doktorun verdiği tavsiyelere uyulması önemli olmaktadır. Ameliyattan bir süre sonraya kadar çok sert hareketlerden uzak durmak gerekir. Ani ve ters bilek hareketleri yapılmamalıdır. Bilek yavaş bir şekilde ve çok hareket ettirmeden kullanılmaya başlanmalıdır. Bu şekilde normal halini alıncaya kadar gerekli özen gösterilmelidir. Ameliyattan sonraki iyileşme sürecini daha hızlı atlatabilmek için doktor el ve bileklerin nasıl hareket edileceği konusunda hastaları bilgilendirmektedir.
Ayrıca, karpal tünel sendromu yaşayan kişilerin kendilerinin alacağı bazı önlemlerde tedaviyi destekleyici nitelikte olmaktadır. Hastalar, karpal tünel sendromu yaşadıkları zaman, hayat tarzlarında ve günlük aktivitelerinde bazı değişiklikler yaparak alternatif yöntemler geliştirebilirler. Eğer karpal tünel sendromu sürekli olarak tekrar ediyorsa mutlaka doktora danışılması gerekmektedir.
Karpal Tünel Sendromunun Önlenmesi İçin Dikkat Edilecek Hususlar
Karpal tünel sendromu yaşayan kişilerin yaşadığı sorunları erken teşhis edildiği zaman, erken tedavi yöntemleriyle hastalık ilerlemeden durdurulmaktadır. Bu yüzden, hastalığın henüz başlangıç aşamalarında kişilerin kendilerinin alacakları basit önlemler oldukça etkili sonuçlar vermektedir. Ellerde ve bileklerde meydana gelen ağrı ve gerginlikleri azaltmak için bazı hususlara dikkat edilmesi önemli olmaktadır. Hastaların, karpal tünel sendromunun başlangıç aşamasında alacakları belli başlı önlemler şunlardır;
- Eller ve bilekleri kullanırken çok hareket ettirmemeli,
- Bir şey tutarken daha gevşek şekilde tutulmalı,
- El ve bileklere çok fazla güç yüklenmemeli,
- Çalışma ortamında, bilgisayar kullanırken, hafif hareketlerle klavye kullanılmalı,
- Çalışmaya sık sık ara verilerek el ve bilekler dinlendirilmelidir,
- Bileği bütün olarak bükmemeli,
- Fare ve klavye kullanımının dirsek hizasının çok az altında olmasına dikkat edilmeli el bileği masa kenarına temas etmemeli gerekirse el bilek altına mouse yastıkları kulanılmalı,
- Fareyi kullanırken el ve bilek zorlanmamalı,
- Çalışma masasında düzgün bir şekilde oturulmalı
- Yanlış duruş düzeltilmeli,
- El kalemiyle yazı yazılacaksa büyük kalem kullanılmalı ve eller çok zorlanmamalı,
- Çalışılan ortam soğuksa parmaksız eldiven kullanılmalı,
- Sürekli aynı hareket yapmaktan kaçınılmalı, ara ara eklemleri, el bileği özelikle hareket ettirmeli,
- El ve bilekler dinlendirilmeli
“Hareket Hayattır” sloganımızın yaşamımızın bir parçası olmaya devam etmesi dileğiyle sağlıcakla kalın.
Prof. Dr. Bülent BEKTAŞER
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı
