Kök Hücre Nakli
Kök Hücre Nedir?
Tüm eklemlerdeki kıkırdak dokunun genetik hastalık, ilerleyen yaş ve farklı nedenlerden geniş ölçüde hasar görüp yıpranması ve eklemlerin kaygan olmasını sağlayan eklem içi sıvının azalması sonucunda protez ameliyatlarına kadar giden bir tedavi süreci başlar ve şiddetlenen ağrılarla hayat kalitesi düşer. Eklem kıkırdaklarındaki hasarı gidermek, tedavi edip iyileştirmek için eklem içerisine yağ dokudan elde edilen kök hücre sıvısı enjekte edilir. Eklem ağrılarına kök hücre tedavisi en son geliştirilen tedavi yöntemidir.
Kök hücre, insan vücudunun bütün dokularında bulunan temel hücrelerdir. Vücutta bulunan bütün hücrelere dönüşebilme özelliği sebebiyle vücudun tamir hücresi niteliğindedir. Kök hücreler embriyonik ve yetişkin olarak ikiye ayrılır. Yetişkinlerde bulunan kök hücreler erişkin dokuları yenileyebilme özelliğine sahiptirler ve vücudun tamirinde rol alırlar.
Kök Hücre Elde Edilişi
Kök hücre vücutta beyin, adale, kan gibi dokularından elde edilirler ve enjekte edilen yere göre farklı hücrelerin yerini alabilirler. Son yıllarda kök hücre kullanılarak kırışıklık giderme, omurga ve diz tahribatlarının tedavisi gibi birçok alanda umut olmuştur. Kök hücre tedavisi aynı zamanda osteoartrit hastalarında kemiklerin ucunu kaplayan kıkırdak yapıların yıpranması sonucu kemiklerin birbirine sürtünmesiyle ortaya çıkan ağrı, sertlik, şişlik, hareket kısıtlanması gibi sorunlarının azaltılması için yapılmaktadır. Yeryüzünde milyonlarca osteoartrit hastası vardır. Bu hastaların çoğu hastalık belirtilerini egzersiz, diyet ve hayat tarzını farklılaştırarak geçirir. Belirtilerin şiddeti arttığında bu hastalara diz protez ameliyatı uygulanır. Cerrahi tedaviye uygun olmayan hastalarda eklem ağrılarına kök hücre tedavisi alternatif olmaktadır.
İnsan vücudu kemik ilikte durmadan kök hücre üretir. Vücut bu kök hücreleri belirli sinyallere göre gereksinim duyulan bölgeye gönderir. Yenilenebilir tedavi yöntemlerinden biri olan kök hücre tedavisi vücuttaki tahrip olan dokuları kendiliğinden tamir etmede etkili bir yöntemdir.
Kök Hücre Tedavisinin Başarısını Etkileyen Etmenler Nelerdir?
Eklem ağrılarına kök hücre tedavisi uygulamasında başarılı sonuç elde etmek için en önemli etmen hasta seçimi ve kök hücrenin uygun metotla elde edilmesidir. Ayrıca hastanın kilosunu kontrol altında tutması ve düzenli egzersiz yapması da önemli etmenlerdendir.
Ortopedik Hastalıklarda Kök Hücre Tedavisi Uygulanamayan Hastalar
- Vücut kitle indeksi 30 ve üzeri olan aşırı kilolu hastalar
- Kireçleme en ileri seviyeye ulaşmış kıkırdak dokusu kalmayan hastalar
- Değişik sebeplerle zayıflamış bağışıklık sistemine sahip hastalar
- Romatizma hastaları
Ortopedik Hastalıkların Hangilerinde Kök Hücre Tedavisi Yapılabilir?
- Diz, omuz, kalça, el- ayak bilekleri kireçlenmelerinde
- Omuz, diz, kalça, ayak bilek kemiklerini besleyen kan damarlarından kan akımı yavaşlayan ya da duranlarda
- Menüsküs yırtıklarında
- kıkırdak hasarlarında
- İyileşmeyen kırıklar
- Tendon ve adale yırtılmalarında
- spor yaralanmalarında
Kök Hücre Tedavi Ne Şekilde Gerçekleştirilir?
En çok olarak kök hücre periferik kan, kemik iliği ve kordondan alınan kan ile kullanılır. Hastadan alınan kök hücrenin yine kendisindeki hasarlı bölgeye uygulanmasına otolog nakil; farklı bir vericiden alınan kök hücrenin hastaya uygulanmasına allojenik nakil adı verilir. Hastaya uygun kök hücre bulunduktan sonra damar yoluyla ya da tahrip olan bölgeye direkt olarak enjekte edilir. Tedavideki başarı yüzdesi hastalığa, hastalığın geldiği seviyeye ve meydana gelen komplikasyonlara göre değişir.
Kök Hücre Uygulaması Nasıl Olur?
Kök hücreler öncelikle santrifüj veya kültür yöntemiyle elde edilir. Daha sonra iki şekilde gerçekleştirilebilir. Bunlardan ilki ekleme doğrudan enjeksiyon işlemidir. Bu yöntemde kök hücrenin ekleme enjekte edildikten sonra hasarlı bölgeye kendiliğinden ilerlemesi beklenir. Diğer teknikte matriks olarak adlandırılan örtü şeklindeki taşıyıcılara kök hücre yerleştirip eklem ameliyatla açılır ve kök hücreyi içeren matriksin onarılmak istenen bölgeye yerleştiği türlü yapıştırıcılarla tespit edilir. Kök hücrenin etki gücünü fazlalaştırmak için PRP, hyalüronik asit gibi büyüme etmenleri ve kimyasallar ilave edilebilir. Matrikse yerleşen kök hücreler uygun şartlar gerçekleştiğinde, kıkırdak hücrelerine dönüşüp harap olmuş bölgeyi onarma dokusu oluşturur.
Dizlerde Kök Hücre Tedavisi
Kemik uçlarını kaplayan kıkırdak dokuların sürtünmesiyle kemiklerin yumuşakça hareketine izin verir. Osteoartrit gibi türlü yenilenemeyen hastalıklarda kıkırdak zamanla zarar görerek sürtünme artışına sebep olur. Ağrı, enfeksiyonla beraber hastada fonksiyon ve hareket kaybına neden olur. Teoride eklem ağrılarına kök hücre tedavisi hasarlı bölgeleri onarıp tahribatı yavaşlatmak için vücudun kendi iyi etme mekanizmasını kullanır.Bu uygulama ile doktorlar tahrip olan kıkırdağı tamir etmeyi, enfeksiyon ve ağrıyı azaltıp diz protezi ihtiyacını engelleme ve ertelemeyi hedeflemektedirler.
Eklem ağrılarını ortadan kaldırmaya ve ağrıları düşürmek için uygulanan eklem ağrılarına kök hücre tedavisi cerrahi bir işlem değildir. Bu konudaki çalışmalar kök hücre tedavisinin yan tesirlerini azaldığını göstermektedir. Uygulamadan sonra bir takım hastaların ağrılarında ve eklem şişliklerde geçici artış gözlenebilir. Hastanın kendi kök hücresi kullanıldığından yan tesirler ciddi ölçüde minimuma indirilmiş olur. Kök hücre toplanmasının ve prosedürlere uygun yapmanın birçok yolu vardır. Kök hücreler cerrahi işlem esnasında ya da uygun bir yerde enjeksiyonla direkt ekleme uygulanabilir. Kök hücre enjeksiyonu yaparken doktor, hücreleri tam olarak tahrip olan bölgeye ulaştırmada ultrason gibi tıbbi görüntüleme cihazlarını kullanabilir.
Eklem Ağrılarına Kök Hücre Tedavisi Güvenli Bir Tedavi Midir?
Kök hücre tedavisinde kişilerin kendi kök hücreleri kullanıldığından arzulanmayan tepkime riski oldukça azdır. Bu yüzden eklem ağrılarına kök hücre tedavisi güvenli bir teknik olarak kabul görülür. En yaygın görülen yan tesirler ise eklemde kalıcı olmayan ağrı ve şişliklerdir. Fakat yapılan bazı araştırmalara göre kök hücre tedavisinin vücuttaki değişik yerlerde tümör oluşma riskini çoğaltabileceği öne sürülmüştür. Birçok yenilenebilir tedavi tekniğinde olduğu gibi bu teknikte de uzmanlar tarafından gerçekleştirilen çalışmalar fazlaca sürmektedir. Fakat şu ana dek çoğu hastadan alınan cevaplar sevindirici olmuştur.
Eklem Ağrılarına Kök Hücre Tedavisinin Avantajları
- Eklemlerde görülen ağrı şikayetini azaltır.
- Protez ameliyatına giden zamanı uzatır.
- Yaşam kalitesini yükseltir.
- Eklemleri ağrıda azal ile kullanabilmeyi sağlar.
- İyileşmede görev yapar.
Eklem Ağrılarına Kök Hücre Tedavisi Riskleri Nelerdir?
Kök hücreler, vücutta ihtiyaç duyulan hücrelere dönüşebilme yetisine sahiptirler. Bu da ara sıra istenmeyen hücrelere dönüşümüne neden olabilmektedir. Kıkırdak onarımı için uygulanmış kök hücrelerin kıkırdak doku yerine kemiğe dönüşebildiği gözlenmiştir. Eklem içi ortamda çabuk büyüyen hücrelerin onarımı bittikten sonra büyümeye devam etmeleri farklı bir sorun olarak rapor edilmiştir. Bu fazla büyüme, eklemlerde ikinci cerrahi işlemle tıraşlamayı gerektirebilir. Ceninlerden elde edilen kök hücrelerin tümöre dönüşme riski vardır. Yetişkin kişilerden alınan kök hücrelerde şimdiye kadar tümöre dönüşüm gözlenmemiştir.
Sonuç olarak eklem ağrılarında kök hücre tedavisi uygulanması konusunda birçok umut verici deneysel çalışma ve hastalar üzerinde yapılmış az sayıda çalışma vardır. Günümüzde en uygun hücre kaynağı, uygulama dozu, hücre kültürünün gerekli olup olmadığı, kök hücrelerin hasarlı bölgeye enjeksiyonla mı yoksa matriksli sıvıyla mı uygulanması gerektiği, hangi büyüme etmenlerinin kıkırdak oluşumunda etkisi olduğu konusunda fikir birliği yoktur. Bu konuda yapılan çalışmalar halen devam etmektedir.
Bu tedavilerde birinci amaç proteze gidş sürecini uzatmaktır. Yeni gelişen yöntemlerle biyolojik tedaviler daha geniş kullanım alanı bulacak daha etkili tedaviler olacaktır.
Kök Hücre Nakli Nedir, Ne İşe Yarar?
Son yıllarda kliniğimizde ve bir çok merkezde yapılmaya başlayan ve popüler olmaya başlayan biyolojik tedavilerde önümüzdeki yıllarda daha da çok gündemde olacak tedaviler olacaktır. Aslında hazırlanan bu hücreler, tıbbi iyileşmeyi sağlayacak o dokuya has gerçek tamamen iyileşmeyi sağlayacak kök hücreler değildir, aslında başkalaşmamış kök hücrelerdir. Bu bilim ve araştırmalar sonrası çözüme kavuştuğu zaman gerçek kök hücrelerle biyolojik tedaviler diğer tedavilerin asıl yerini alacaktır. Bu hücreler aktif ve canlı ise başkalaşma sonrası dokudaki yani kıkırdak hasarını onaracak proteze gidişatı yavaşlatacaktır.
Bu yöntemle tedavilerde aslında vücudumuzda olan ve daha çok genç yaşlarda sayıları ve fonksiyonları azalan yeni hücreler üretme yetisi olan, aslında hücrelerin başlangıcı olan kök hücreleri vücudun çeşitli yerlerinden (karın yağı, leğen kemik iliği) alınan örneklerden izole edilip tekrar problemli olan eklemlere tamir amacı için enjekte edilmesidir.
Bu yöntemlerden birincisi leğen kemiğinden lokal veya genel anestezi ile bu hücrelerin yoğun olduğu yerden bir miktar alınıp, bu bölgede yeterinde örnek almak yeterince kısıtlı olduğundan ve ameliyat sonrası ağrı nedeniyle, genellikle daha popüler olan karın yağından genel anestezi altında yeterince alınan örnekleri özel cihazlar ile ana hücreleri izole edip tekrar eklem içine verilmektedir. Bu hücreler özellikle yaşı daha genç olan hastalarda daha iyi sonuç vermektedir. Etkiyi artırmak için takiben 2 ayrı seans PRP’de yapılmasını öneren ekoller mevcuttur.
Hastaların takibi ile 6 ay-1 yıl ara ile hastanın kliniğine göre tekrarlanmalıdır. Kuşkusuz diğer genel önlemler kilo verme, diz çevresi ksları çalıştırma, yere çözelme ve sert zeminde yürüyüşlerde kaçınılmalıdır, doktorunuzun önerdiği diğer tedavilere devam edilmelidir. Bu uygulamalar biyolojik olarak iyileşmeye destek ve proteze gidişi yavaşlatma için önemli adımlardır.
DİKKAT! Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.
